Historia

Historia kościoła parafialnego p.w. św. Wawrzyńca w Słupcy
historia
Pierwsza wzmianka o Słupcy, wsi będącej własnością kapituły poznańskiej, pochodzi z 1282 r. Lokalizacja miasta na prawie niemieckim nastąpiła przed 1282 r. W 1296 r. Biskup poznański Jan powtórnie lokował miasto na prawie średzkim.

W 1331 r. Słupca została zniszczona przez Krzyżowców lecz szybko się odbudowała. W XV i XVI w. Słupca należała do większych miast w Wielkopolsce.

Parafia została erygowana przed 1196 r. (od 1818 r. należała do archidiecezji gnieźnieńskiej). Pierwotny drewniany kościół istniejący zapewne od początku funkcjonowania parafii (wzmiankowany w 1296 r.). Fundowany przez biskupów poznańskich, spalili Krzyżowcy 1331 r. W jego miejsce powstał nowy drewniany kościół, zapewne nakładem biskupa Jana III.

Budowę obecnego kościoła murowanego rozpoczęto przed rokiem 1400 z fundacji biskupa poznańskiego Andrzeja z Bnina.

Jako pierwsze pobudowano prezbiterium, dopiero później powstaje czteroprzęsłowy halowy korpus nawowy. Architektura kościoła nie jest jednorodna. Daje się wyraźnie oddzielić czas powstania starszego prezbiterium od późniejszego korpusu nawowego. Początkowo budynek kościoła przykryty był stropem płaskim, dopiero z początkiem XVI wieku zastąpiono go sklepieniem gwieździstym. Jest to budynek gotycki (zbarokizowany w XVIIIw., ale zregotyzowany w XX w.).

Orientowany, trójnawowy, halowy. Trzy nawy kościoła pokryte zostały nieco później(w drugiej połowie XV w.).

Prezbiterium kościoła kryje w sobie wiele tajemnic. Wysokie wnęki w ścianach to dawne szafy cechowe, w których przechowywano chorągwie, pieczęcie oraz ważne dokumenty. Ciekawostkę może stanowić fakt istnienia pod prezbiterium krypty grobowej. W dawnych świątyniach krypty grobowe rzadko występowały pod prezbiterium.

Najstarszymi zabytkami sztuki, które możemy dziś zobaczyć w kościele

św. Wawrzyńca są: chrzcielnica gotycka z XIV w. (przy wejściu północnym), Figura Matki Boskiej Bolesnej z ok. 1400, umieszczona na belce tęczowej, rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego z ok. 1410 – 1420 r. z belki tęczowej, chrzcielnica z XV w. (przy południowym wejściu). Znacznie młodszymi obiektami w kościele są; chrzcielnica z roku 1614, stojący od początku XVII wieku w prezbiterium tron Andrzeja Opaleńskiego – biskupa poznańskiego – właściciela miasta.

Dużym zainteresowaniem cieszą się ostatnio cenne barokowe organy z oryginalnym instrumentem. Charakterystyczna snycerka, rzeźba oraz układ napisu ANNO wraz z datą 171(?) zdradzają mistrza toruńskiego Mateusza Brandtnera  organmistrza działającego w Prusach i Polsce w latach 1685 – 1734. Z dwudziestu ostatnio poznanych realizacji Brandtnera słupeckie organy posiadają szczególną wartość bowiem prócz barokowego  prospektu zachował się w nich pierwotny aparat brzmienia w raz z mechaniczną trakrurą. Jest to jedyny zachowany przykład mechanizmu i wnętrz wykonany ręką Brandtnera.